Fotografiereis Costa Rica 2015

Deze 14-daagse reis van Centrum voor Natuurfotografie naar Costa Rica draait vooral om genieten van de uitbundige natuur en het fotograferen van kikkers, kolibries en allerlei nachtelijk gespuis.

Hieronder mijn relaas over dit fotografieavontuur.

Inhoud

• Inleiding
• Op zoek naar een ander type natuurfotograaf, wat wil ik zijn?
• Onze verblijfplaatsen
  
• Het tropisch regenwoud
• Het leven in een regenwoud is als het leven in een stad
• Pijlgifkikkers
• Boomkikkers
  
• Kolibries vliegen ons om de oren
• Liaanslang op een stokje
• Eekhoorn hamstert kokosnoot
• Bladsnijdermieren en de grote verhuizing
• Een dagje vogelen op Rio Tarcoles
• Vijf soorten ijsvogels!
• Een Ctenosaur op liefdespad
• Het ‘no legs’-filter
• Een bijzonder experiment: fregatvogels op het strand
• Wasbeer rooft mijn pepermuntjes
  
• Vlinders, papegaaien: Costa Rica heeft het allemaal!
• Een spetterende geelvleugelara
  
• De imponerende mierenleeuw
• Een agressieve bidsprinkhaan
• Een broze glasvlinder
• That’s all folks! Costa Rica wacht op u!

 

Inleiding

Twee keer eerder heb ik Costa Rica bezocht: in 2007 en in 2011, beide keren in de vorm van een rondreis. Nu voor de derde keer, ditmaal is het een fotografiereis van het Centrum voor Natuurfotografie. Beide eigenaren van het centrum, Edo van Uchelen en Bart Siebelink, krijgen we mee als reisleider. We hebben ze allebei nodig, want er zijn meer deelnemers dan in één busje passen. Maar dat is niet de enige reden. Als je deelnemers iets wilt bijbrengen op fotografiegebied, dan heb je je handen vol aan zes of zeven mensen. Wij zijn hier met elf. Bovendien: het meeste dat wij gaan fotograferen is klein, kleiner, kleinst: een kikkertje, een hagedis, een mier. Ga daar maar eens met 11 omheen staan of voor in de rij staan. Beide heren zijn bioloog en hebben een scherp oog voor alles wat vliegt, springt en kruipt. Een uitgelezen kans om de rijke natuur van Costa Rica eens flink uit te diepen en op een wat meer kunstzinnige manier voor het voetlicht te brengen. We doen in twee weken drie bestemmingen aan; geen rondreis en geen haastwerk dus. In alle gevallen verblijven we in regenwoud. Daar is het vaak donker, dus we zullen het uiterste uit techniek en apparatuur moeten halen voor aansprekende foto’s.

De hoofdonderwerpen van deze reis: landschappen, de vegetatie, kikkers, kolibries en alles wat kruipt en sluipt.

Op zoek naar een ander type natuurfotograaf: wat wil ik zijn?

Op de website van het Centrum voor Natuurfotografie kun je een eenvoudige test invullen die als resultaat geeft welk type natuurfotograaf je bent. Ze onderscheiden er vier: de bioloog, de technicus, de filosoof en de kunstenaar. Hun beschrijving is luchtig: ben je een knopjesgeile technicus, een verzamelzieke bioloog, een betekenis-zoekende filosoof of een beeldgerichte kunstenaar? Ik deed de test een paar jaar geleden al. De uitkomst was een bevestiging van wat ik al dacht: ergens tussen bioloog en technicus. En toch? Wat ben ik eigenlijk? En wat zou ik willen zijn? Eens kijken… Een snelle analyse.

De knopjesgeile technicus

Een technicus, ik? Ik ben ervan overtuigd dat ik heel wat handige functies van mijn camera nog niet of niet goed benut. Gek word ik van de grote firma’s die bij elk nieuw cameramodel kans zien om alle knopjes en functies te verplaatsen en wel zo dat ik ze niet terug vindt. Bovendien heb ik niet de behendigheid om tijdens het fotograferen snel te schakelen. Ik een technicus?

 

De verzamelzieke bioloog

Dan de bioloog. Ik ben hartstikke kippig. Dat is niet erg handig voor een soortenjager. Bovendien: daarvoor moet je meer verstand van planten, insecten, vlinders, vogels en reptielen hebben dan ik. Goed, op de havo verdiende ik bij het mondeling examen biologie een 9,2. Ik vind het wel hartstikke interessant, dat wel.

 

De betekeniszoekende filosoof

Wat te denken van de betekeniszoekende filosoof? Ik heb mijn hersens gepijnigd om te bedenken wat hiermee wordt bedoeld. Laat staan een foto voor de geest te halen die in dit profiel thuis hoort. Mij ermee identificeren is dan al helemaal ingewikkeld.

 

 

De beeldgerichte kunstenaar

Laatst was ik bij een inspiratiedag voor natuurfotografen. De 10 meest aansprekende foto’s werden daar besproken. Iedere deelnemer mocht foto’s daarvoor insturen. Raad eens welk type foto’s door stemming werden uitgekozen: niet de mooie scherpe portretjes. Niet de zeldzame vogel. Nee hoor, het waren vooral de abstracte beelden, artistieke creaties en lijnenspellen. Eerlijk is eerlijk: stuk voor foto’s die langere tijd mijn aandacht wisten vast te houden. Die kant zal ik dus op moeten. Ik wil dat graag, maar het zal niet vanzelf gaan…

Het is mijn voornemen om mij in die richting te ontwikkelen, te beginnen in Costa Rica! Ik leg daarmee de lat hoog, immers ik ontbeer de natuurlijke aanleg voor vastleggen van lijnenspellen, invoerende lijnen, gulden snede, enzovoort. Terwijl dat wetmatigheden zijn binnen de fotografie. Ook in de artistieke beelden. Maar een kunstenaar moet ook buiten de gebaande paden gaan. Iets maken wat een ander niet maakt. Creatief. Het “out-of-the-box-denken”. Ik wil proberen met kunstzinnige foto’s thuis te komen. Met foto’s die tot de verbeelding spreken. Of het nou abstracte beelden zijn of beelden die eerder een olieverfschilderij of aquarel zijn dan een foto. Aan de slag!

 

Onze verblijfplaatsen

Edo van Uchelen heeft de hotels uitgezocht op basis van de volgende criteria:

• op en rond het hotel is uitbundige en ongerepte natuur (in Costa Rica niet ingewikkeld, want dat is op veel plekken het geval);
• elke accommodatie heeft verschillende dier- en vogelsoorten;
• het omliggende gebied is vrij toegankelijk, ook in de avond , als het donker is;
• De reisafstand tussen de accommodaties is beperkt;
• De hotels hebben een redelijke mate van comfort en je kunt er eten; ook dit is in Costa Rica vaak geen probleem.

Dit resulteerde in de volgende verblijfplaatsen:

Hotel Bougainville, San Jose

Het hotel ligt in een buitenwijk van de hoofdstad San Jose. Het is vlakbij het vliegveld en dus ideaal voor de eerste en laatste nacht. Het is een comfortabel hotel met een grote, fraai aangelegde tuin vol met bomen en bloemen.

 

La Selva Biological Station in Sarapiqui.

La Selva is een vroeger gerenommeerd onderzoeksstation voor alles wat groeit en bloeit in het regenwoud. Er verblijven biologiestudenten en wetenschappers, maar ook toeristen zijn welkom. Het bestaat uit een onmetelijk regenwoud doorkruist met een netwerk van betonnen paden. Om er te komen steek je eerst een brede rivier over via een lange, mooie hangbrug, waarvan je vele ziet in Costa Rica.

 

 

Vanaf de brug heb je fraaie doorkijkjes, zie je schildpadden, apen en vooral zonnende iguanu’s op overhangende takken.

 

 

In de accommodatie huist een flink aantal studenten die uiteenlopende onderzoeken doen in het woud. De kamers zijn simpel (sommigen van ons hebben kamers met stapelbedden).

 

 

Eten doen we in een eetzaal met een gaarkeuken. Over de kwaliteit van het eten hebben we overigens geen klagen: het is simpel, doch gevarieerd. Bij onze stamtafel op het buitenterras staat een struik waarin een kolibrie zich regelmatig laat zien. In de bomen zitten toekans en andere tropische vogels. Op de muren rennen gekko’s. Bij het station hoort het onderzoeksterrein: een tropisch regenwoud van vele vierkante kilometers. Dit is het leefgebied van zowat de hele flora en fauna van dit land. Er zijn maar twee (kleine) nadelen: een deel van de kamers ligt op 1 kilometer van de eetzaal en behalve koffie, thee en vruchtensap zijn er geen drankjes te koop. Die kopen we daarom zelf vooraf in en bewaren deze in een door Edo geregelde koelkast. Wist u trouwens dat het kraanwater in alle bezochte accommodaties gedronken kan worden? Dat is fijn, want het bespaart een hoop gedoe met flessenwater.

 

Hotel Bosque de Paz bij Bajos del Toro.

Het hotel, of beter gezegd de lodge, ligt in de nevelwouden op de flanken van de bergketen die Costa Rica van noord naar zuid in tweeen deelt. Het is een kleinschalige lodge voor maximaal pakweg twintig gasten.

 

 

Deze plek staat vooral bekend om de kolibries. Daarnaast zien we unieke dieren zoals aguti (oftewel goudhaas), neusbeertjes, guan (een vreemd ogende zeer grote vogel) en een liaanslang (zie verderop in dit verslag).

 

 

 

Villa Lapas bij Rio Tarcoles, aan de Pacifische Oceaan

 

 

Villa Lapas is een groot resort met een uitgestrekte wilde tuin, doorsneden door een riviertje. Het barst er van de leguanen, eekhoorns, vogels en van alles wat kruipt en sluipt.

 

Het ligt vlakbij de brug over de Tarcoles-rivier. Die plek is bekend bij elke toerist: onder de brug zie je een heleboel ontzagwekkende krokodillen! Het is mij een raadsel waarom deze uitgerekend hier ronddrijven.

 

Ik maakte een kort filmpje van een zinkende krokodil:

 

Het tropisch regenwoud

 

 

De naam zegt het al: zonder regen geen woud. Dat blijkt meteen de eerste dag. Als we neerstrijken in La Selva Biological Station, miezert het. In de namiddag verkennen we een stukje van het terrein en gaat het allengs harder regenen. Dat maakt dat het in het bos behoorlijk donker is. Grappige halsbandpekari’s (een kleinere en slanke versie van ons wilde zwijn) schuilen onder een afdakje van het informatiecentrum en onder de bomen. Voor een goede foto kun je het best op ooghoogte van je onderwerp zijn. Weldra liggen wij dus op onze buik op het natte asfalt en in het steeds zompiger wordende gras.

Het is niet verwonderlijk dat wij even later besmeurd en kleddernat terugkeren in het kampement.

Na het eten gaan wij in het donker nog een keer op pad, met onze hoofd- en zaklampen speurend naar oplichtende ogen. Het levert deze keer een schamele oogst van een pad, een mierenleeuw en een wolfspin, die akelig gelijkenissen vertoond met een tarantula, alleen minder groot. De spin blijft onverstoorbaar zitten op een blad, ook als wij het alle kanten belichten met onze lampen.

 

 

 

Het miezeren is inmiddels overgegaan in regen. Doordat er tientallen meters bladerdak boven ons is, komt de regen met een zekere vertraging. Dat is ook omgekeerd ook zo: als de regen allang is gestopt blijft het op de bodem toch nog minstens een half uur spetteren. Je vraagt je voortaan af: “Is het nou droog, of regent het?” Maar nu is dat geen vraag; het regent onophoudelijk en als wij rechtsomkeert maken begint het pas echt te stortregenen. Drijfnat keren we terug in onze slaapplaatsen. Het komt de hele nacht met bakken uit de hemel, wat de luchtvochtigheid zo hoog maakt dat onze kleding en fotospullen de volgende ochtend nog steeds doorweekt zijn. Hoe lang zijn onze camera’s hiertegen bestand? Het is te hopen dat dit niet voortduurt….

 

 

Om zes uur in de ochtend droogt het zowaar plotseling op en dat blijft de komende dagen zo. De bosbodem blijft echter zompig en blubberig. Voor veel onderwerpen, zoals kikkers, hagedissen en paddenstoelen moeten we toch echt op de grond zijn. U kunt zich dan ook wel voorstellen hoe wij er na een halve dag uitzien. Het deert ons niks, er is maar een ding dat telt: het fotoresultaat.

 

 

Het leven in een regenwoud is als het leven in een stad.

Armando, een gids van het biologisch station, vertelt ons een interessante parabool. Met wat verbeeldingskracht kun je het leven in een tropisch regenwoud vergelijken met een grote stad. Het is hier om ons heen een drukte van belang, ook al ervaren wij mensen het allemaal als rustgevend groen. Als je goed kijkt zie je ook de verschillende sociale klassen.

 

 

Je hebt de bovenklasse, die bestaat in het regenwoud uit de woudreuzen: ze torenen overal bovenuit, vangen het meeste licht. Ze staan stevig met de voeten in de grond en zijn onaantastbaar, of liever: ze lijken onaantastbaar. Ze bieden bescherming aan vogels en apen, die hoog in de broomkruinen huizen en daar veilig zijn voor hun vijanden en het gespuis in de diepte.

 

 

De middenstand en de arbeidersklasse, dat zijn de middelhoge bomen en struiken, zoals boomvarens, bananen en kokospalmen. Ze vangen heus nog wel voldoende licht, vormen veel blad en komen tot bloei. Ze weten te overleven en daarmee is alles wel gezegd.

Maar waar is de onderklasse?

 

 

In de westerse landen zijn dat de varens en de mossen die helemaal op de bodem groeien. Maar die heb je hier vrijwel niet. Hoe zit dat dan? Armando wijst opnieuw omhoog. “Kijk”, roept hij, “daar is de onderklasse!” Het zijn de planten die op de takken van de bomen groeien. De welbekende bromelia’s, tillandsia’s en baardmossen. De onderklasse bestaat hier uit zogenoemde epifyten: planten die op andere planten groeien. Op de bosbodem, donker, klam en broeierig, is er een andere soort onderklasse. Het is er niet pluis. Aan het bestaan van de ondergroei wordt voortdurend geknaagd (letterlijk in dit geval) door onderkruipsels. Het is een voortdurende strijd om te overleven. Mieren, spinnen, vogels, vleesetende planten, kikkers, slangen, muizen: ze staan elkaar naar het leven. Camouflage, verstoppen, zelfverdediging, bendevorming, keihard werken: een hard en meedogenloos bestaan. Daarom is het aan te raden om te zorgen voor veel nakomelingen. Zo houdt de onderklasse zich in stand. Ze knappen veel vuil werk op, zoals het opruimen van afval. Dit zetten zij om in nuttige voedingsstoffen. Zonder onderklasse kan de upperclass niet bestaan.

 

 

Dan is er de maffia, net als in de stad. Die zorgen voor chaos en verstoren het hele leven.

De maffia, dat zijn de wurgplanten, zoals lianen en klimop. Ze kruipen klein en onschuldig langs de stam omhoog en houden zich schuil. Sommige soorten drukken hun blaadjes plat tegen de stam, zodat ze niet opvallen voor bladsnijdermieren en andere bladeters.

 

 

Zo dijen ze uit en kruipen langzaam maar vastberaden naar de kruin, verankeren zich in de schors, omstrengelen de boom en verstikken het. Uiteindelijk sterft en vergaat de boom, de wurgplant blijft overeind. Daartegen is zelfs de grootste woudreus niet opgewassen. De upperclass mag de onderklasse overigens wel dankbaar zijn, want die zaagt (knaagt) voortdurend aan de poten van de maffia. Tevens wordt de open plek die de gevelde woudreus achterlaat, binnen de kortste keren opgevuld door snelgroeiende frisse vegetatie. Zo blijft er toch een natuurlijk evenwicht, net als in de stad. Zolang de mens zich niet met het bos bemoeit…. Zodra die ingrijpt…, daar kan gaan maffia tegenop.

 

Pijlgifkikkers en boomkikkers

Het regenwoud rondom onze eerste accommodatie is leefgebied van twee kikkerfamilies die karakteristiek zijn voor Midden-Amerika: pijlgifkikkers en boomkikkers. Hieraan besteden wij veel aandacht.

Pijlgifkikkers

Kenmerkend voor een pijlgifkikker is de giftige huidafscheiding. Indianen gebruikten dat om pijlpunten mee in te smeren. Vandaar de Engelse naam: ‘poison dartfrog’. Mensen hoeven zich bij de in Costa Rica voorkomende soorten niet veel zorgen te maken: naar verluid krijg je er pas serieus last van als je ze opeet. Om potentiele vijanden te waarschuwen voor die giftigheid heeft de kikker een felle kleur. De aardbeigifkikker of “bluejeans” is felrood, de groenzwarte pijlgifkikker is … (raad eens).

 

 

Al gauw blijkt dat er voor goede foto’s van een pijlgifkikker meer bij komt kijken dan “kleurig kikkertje zoeken, door de knieen gaan, klikken, klaar”. De kikkertjes zijn om te beginnen nogal klein. De aardbeipijlgifkikker is niet meer dan een centimeter groot en past op de nagel van een pink. Het is een hele kunst om die te vinden in het donkere bos. Ze zijn overdag actief en niet schuw. Dat de aardbeigifkikker knalrood is maakt het mogelijk het te vinden. Je vindt ze vaak op de bosbodem, maar ook wel in bomen en struiken. De broedzorg van pijlgifkikkers is een apart en uniek verhaal. Als een eitje uitkomt kruipt de larf op de rug van het mannetje. Die klimt ermee hoog een boom in op zoek naar een op de stam van de boom groeiende bromelia. Daar dropt hij de larf in een met regenwater gevulde kelk van de bromelia. Vervolgens klimt ook het vrouwtje de boom in en dropt een vers eitje bij de larf in de kelk. Dit is het voedsel voor de larf. Een paar keer per week klimt de kikker terug de boom in om een nieuw eitje in de kelk te droppen. Een dergelijke unieke vorm van broedzorg is bij geen enkel ander dier waargenomen.

 

 

De eerste kikker die ik kan fotograferen zit op een boomwortel. Hoewel midden op de dag is er weinig licht, typerend voor de bosbodem van een tropisch regenwoud en dus een standaardsituatie. Een beetje flitslicht doet echter wonderen, mede dankzij de glanzende huid van de kikker. Wel oppassen dat het daardoor geen overbelichte of uitgebeten kleuren oplevert.

 

 

Later doen we bij La Selva Biological Station nog een ander soort fotosessie. Een kikkertje is door ons voorzichtig op een bromelia geplaatst. Daarin voelt de kikker zich blijkbaar redelijk op zijn gemak en maakt weinig aanstalten om te ontsnappen. Wij kunnen mooi om de bromelia heen cirkelen en leggen een heleboel mooie poses vast. Hierboven zag u al een foto van de situatie. Zelfs mijn 10 mm-fisheye-lens kan ik hierbij inzetten, want het kleine kikkertje laat het toe dat ik het op vijf centimeter benader.

 

 

 

Dit is zoals ik mij deze fotografiereis voorstelde: in beide eerdere reizen had ik steeds een minuutje voor een foto van deze kikker, nu anderhalf uur. Dat is ook wel te zien aan het resultaat.

 

 

Boomkikkers

Boomkikkers zijn een stuk groter dan pijlgifkikkers. Ik zag in Costa Rica eens een exemplaar van 10 centimeter groot. Echt een knots. Hier ziet u deze. Vriendelijk beestje, nietwaar?

 

 

 

Dat was natuurlijk wel een uitzondering. Je hebt ze in allerlei soorten. In Nederland komen ze ook voor (vooral op braamstruiken). U kunt bij Edo van Uchelen in Drenthe een workshop volgen waarbij je in een paar uur tijd honderden boomkikkers in hun natuurlijke omgeving kunt zien en fotograferen.

 

 

De bekendste – en meest fotogenieke – boomkikker is de roodoogmakikikker. Die proberen we natuurlijk te vinden. In tegenstelling tot pijlgifkikkers zijn boomkikkers nachtdieren. Als je ze overdag vindt, zullen ze meestal slapen. We vinden er inderdaad een: een bleek, onooglijk schepseltje in een varen. Je kunt je niet voorstellen dat deze in het donker een metamorfose ondergaan.

 

 

We hebben er in het donker met onze zaklampen intensief naar gezocht. Zul je net zien dat Bart overdag een wakkere roodoogmaki vindt, in een vrijstaande varen midden op het gazon pal voor onze kamers in La Selva. We trommelen iedereen op en cirkelen om de varen heen op zoek naar de mooiste beelden. Ondertussen springt en klautert de kikker ongedwongen in het rond, hier en daar wat bijgestuurd door Bart en Edo.

 

 

Door een beetje bijlichten met een zaklamp en het maken van een achtergrond met een groot groen blad is het plaatje volmaakt. Weinig toeristen in Costa Rica zullen ons dit nagedaan hebben, zoals er wel meer unieke fotokansen waren, zoals u later in dit verslag nog kunt lezen.

 

 

Kolibries vliegen ons om de oren

Honingzuigers leven vooral in de hoger gelegen regenwouden. De eigenaar van Hotel Bosque de Paz maakt daar optimaal gebruik van: bij het terras en langs het restaurant hangen feeders (voerbakjes), die gevuld zijn met suikerwater. De kolibries zijn er gek op. De vogeltjes fladderen al om ons heen als wij bezig zijn de feeders op te hangen. Ze zijn dan ook allesbehalve schuw.

 

 

Ik zag bij mijn eerdere reizen naar Costa Rica al veel kolibries en ken hun gedrag dus al min of meer. Ik vertelde mijn reisgenoten vooraf dat ze binnen handbereik zouden zijn. Zij konden dat niet geloven. Bij aankomst loop ik meteen enthousiast naar een feeder, steek mijn hand uit en prompt landt een kolibries op mijn vinger, lurkend aan het suikerwater. Mijn reisgenoten zien het en vallen bijkans in katzwijm van het gemak waarmee dit gaat. Dit biedt prachtige kansen en uitdagingen voor het maken van aantrekkelijke foto’s.

 

 

We verblijven drie dagen op deze paradijselijke plek in het regenwoud. Regen valt er volop, maar aangezien de feeds aan de rand van overdekte terrassen hangen, blijven wij en onze cameraspullen droog. We zijn de enige gasten en kunnen ons daarom permitteren om onze spullen nonchalant hier en daar te laten slingeren. Ik betrap mij er op dat ik aan het eind van de middag niet meer weet waar ik mijn statief heb neergezet. Het maakt niet uit, we komen het vanzelf weer ergens tegen.

Het als een bioloog fotograferen van een kolibrie is hier niet moeilijk. Met behulp van een vogelboek kun je dan je hele verzameling eenvoudig op naam brengen. Er zijn soorten die op de feeder gaan zitten om te drinken, er zijn er ook die dat vliegend doen en dus een tijdje stil hangen in de lucht en zelfs een stukje achteruit vliegen. De ene soort heeft een rechte snavel, een andere  een heel lange gebogen snavel. Het is natuurlijk allemaal ontworpen om de nectar van specifieke bloemen te kunnen bereiken.

 

 

Echter, we zijn hier niet om zoveel mogelijk soorten te verzamelen, we zijn hier om creatief te fotograferen. Ik wilde meer de artistieke kant op, zoals ik in mijn inleiding al schreef. Bart en Edo zijn zo slim geweest om een paar heliconia’s te plukken met het doel om die te gebruiken in plaats van de lelijke plastic feeders. Met wat gepruts kunnen de heliconia’s gewoon aan de groene ijzeren haken waar eerst de feeders hingen.  De kelken van de heliconia’s vormen een reservoirtje. Met een injectiespuitje vullen we die telkens met suikerwater. Voor de kolibries maakt het niks uit. Ze vliegen er meteen enthousiast op af.

Ik kijk toevallig even op het schermpje van de camera van Bart Siebelink, en daar zie ik toch iets bijzonders…. Een foto die hij maakte van precies dezelfde situatie als die u hierboven ziet. Hoe kreeg hij dat voor elkaar? Dat wil ik ook maken. Het blijkt in dit geval een koud kunstje. Het resultaat is een grafisch beeld dat meer weg heeft van een aquarel dan van een foto. Geloof het of niet, het is dezelfde heliconia en misschien ook dezelfde kolibrie (in ieder geval dezelfde soort)! Is het fraai of niet?

 

 

Zo is deze foto tot stand gekomen

De foto valt in de smaak! Bart vraagt mij uit de doeken te doen hoe ik deze heb gemaakt. Welnu. Met een laag standpunt zorgen we voor een egaal grijze wolkenlucht als achtergrond. Vervolgens speel ik wat met de belichting en wacht ik tot een kolibrie mooi in de compositie zit of hangt… Ik had verwacht stevig te moeten flitsen vanwege het harde tegenlicht. Dat blijkt helemaal niet nodig. Ik toon nu zoals de foto gemaakt is en op mijn display verschijnt.

 

Nu volgt de fotobewerking. Ik doe dat in dit geval met iPhoto van Apple. (Zoals ik gewoonlijk doe, ik ben namelijk niet handig en niet bedreven in ingewikkelde fotobewerkingsprogramma’s. Ik ontbeer ook de kunst van de verfijning). Meestal probeer ik maar wat. Doordat ik in RAW-formaat fotografeer kan ik altijd weer terug naar het origineel (heel belangrijk!).  Ik retoucheer eerst de storende bomen weg en kadreer (snij uit). De uitgesproken contouren en verzadigde kleuren breng ik vervolgens tot stand door maar wat te schuiven met het witpunt in het histogram. Puur toeval dat het dit effect oplevert. Eerlijk is eerlijk. Het histogram oogt wat vreemd, want de kleuren zitten vrijwel geheel rechts. Daarna klooi ik nog wat met de lichte delen, de schaduwen en – standaard – de scherpte. Hieronder het resultaat in een schermafdruk van de iPhoto-bewerkingstool.

Een enorme meevaller is het dat de lelijke ijzeren stang, waaraan de heliconia hangt, hier totaal niet opvalt. Sterker nog, het lijkt alsof het de natuurlijke steel is van de bloem. Dat is uiteraard puur toeval en een bonus die ik gratis erbij krijg!

PS: Met dank aan Bart Siebelink voor het idee.

 

 

Een film over de kolibries bij Hotel Bosque de Paz

Om een indruk te geven van de situatie bij het hotel heb ik een video gemaakt van het gebeuren met de honingzuigertjes. Marie-Elise en uw verslaggever treden daarin op als gastacteurs. Veel kijkplezier!

 

 

Bent u van plan ook eens naar Costa Rica te gaan en wilt u ook eens op deze manier kolibries bekijken en fotograferen. Bij diverse hotels hangen suikerfeeders. Ik kan ook van harte aanbevelen:
– De idyllische Savegre Lodge in het dal van San Gerardo de Dota
– De hummingbird garden bij het Monteverde Cloud Reserve Visitorcenter.
Beide locaties heb ik belicht in mijn reisverslag uit 2011,

 

 

Liaanslang op een stokje

Personeel van Hotel Bosque de Paz komen ineens aanzetten met een mooie slang, die ze ergens vonden. Ze dragen het op een tak waar het mooi omhoog slingert. Het is een Imandotes Cenchoa, in het Engels een Bluntheaded Tree Snake, in het Nederlands vermoedelijk stompkopboomslang. Bart Siebelink noemt het een liaanslang, wat in ieder geval heel toepasselijk is. Het is een zeer slanke en lenige slang van ongeveer 80 centimeter. Het heeft een brede kop, zoals van een adder, en opvallend grote ogen. Het is enigszins giftig, maar geenszins agressief.

 

 

 

We kunnen de slang allemaal uitgebreid bekijken. Deze soort heeft zeer sterke rugspieren, waardoor het in staat is zijn lijf zonder ondersteuning voor de helft op te richten. Dat is een unieke eigenschap. De slang beweegt voortdurend en laat deze eigenschap volop zien. Dat maakt het meteen ook lastig om het dier te portretteren. Het beweegt en slingert alle kanten op. Op het moment dat ik de kop eindelijk in beeld heb is het aleweer een halve meter verplaatst. Is het niet omdat de slang kronkelt dan is het wel omdat degene die de tak vasthoudt er een draai aan geeft. Pas als Bart op het idee komt om de tak aan de bosrand in de grond te zetten slaag ik erin een stabiel beeld te creëren.

 

 

Het was een genot om het bijzondere dier te zien. In ons gezelschap was overigens niemand bang voor de slang; goed he! Ik had nog wel eens willen zien wat er zou zijn gebeurd als wij een addersoort, zoals een lanspuntslang, hadden gezien. Die zijn nauw verwant aan de ratelslang, maar hebben geen ratel, zijn uiterst giftig en agressief en … zijn lui. Ze liggen verstopt onder de bladeren op de grond of in een holletje. De adder in Nederland vlucht als je het benadert. De adders in de regenwouden niet. Die blijven liggen tot je op ze gaat staan. Drie keer raden hoe zich daarna verdedigen: bijten! De helft van alle ongelukken met slangen in Amerika komt voor rekening van de lanspuntslang. 80% van de beten met dodelijke afloop komt op naam van deze slang. Brrrr. Bart en Edo hebben er goed naar gezocht, maar niet gevonden. Waarschijnlijk waren we er dichter bij dan wij konden vermoeden….

 

 

 

 

Eekhoorn hamstert kokosnoot

De tuin van Villa Lapas herbergt vele leuke verrassingen. Vanaf het terras bij het restaurant zagen we hem al: een eekhoorn die een tijdje mooi op een tak zatr te poseren. Het zachte tegenlicht zorgt voor een mooi silhouet.

 

 

Even later werkt het licht minder goed mee. Uit een grote kokospalm weerklinkt een helder knagend geluid. Het is ons vriendje die aan een kokosnoot zit leeg te eten. Hij heeft het met zijn scherpe, sterke tandjes voor elkaar gekregen om de keiharde noot open te maken, waar wij een hamer, beitel en stevig groot mes voor nodig hebben. Het lastige is dat de eekhoorn steeds opduikt als het licht fel en hard is. Voor inflitsen is de afstand te groot. Terwijl ik nu juist een mooi uitgelichte foto had willen maken. Ik besluit een filmpje te maken van het tafereel. Dat heeft een nog grotere lichtgevoeligheid, waardoor ik toch nog een aantrekkelijk beeld kan maken.

 

 

Het filmpje laat uiteraard ook graag zien.

 

Bladsnijdermieren en de grote verhuizing

Op veel plekken in het tropisch regenwoud kun je ze zien: bladsnijdermieren. Ze zijn heel gemakkelijk te onderscheiden: ze sjouwen onophoudelijk in colonne met stukjes blad. Het blad vinden ze op de grond en in de bomen, bijten het in handzame stukken en vervoeren het op een ongeëvenaarde manier naar hun nest. Daar vermalen ze het blad tot compost, als voedingsbodem voor een bepaald soort schimmel. Het is de mieren te doen om die schimmel, want dat is het voedsel voor de larven in de kolonie. Hoe bijzonder is dat!

Heb je eenmaal een mooi spoor van bladsnijdermieren gevonden, dan kun je daar een leuke foto-uitdaging van maken. Edo van Uchelen en Bart Siebelink hebben daarvoor een bijzondere techniek. Het fotograferen ervan doen we bij voorkeur ’s nachts, althans, in het pikkedonker. De mieren werken dag en nacht door, dus dat is geen probleem. Het is een kwestie van overdag kijken waar het spoor loopt en dan er bij donker bij neerstrijken. Ik beschik zelf niet over een externe flitser, maar reisgenoot Ingrid is zo lief om haar flitser met twee satellieten uit te lenen. Dan is er nog de assistentie door Bart en Franc voor het vasthouden van wat extra technische apparatuur en zie hier: het wonder is geschied!

 

 

Je kunt het allemaal nog leuker maken door de mieren wat bijzondere bagage mee te geven. Strooi eens wat op maat gemaakte stukje gekleurde bloemblaadjes in de marsroute en de kans is groot dat het weldra voorbij wordt gesjouwd. Bart maakt het wel helemaal bont: die knipt de 1 uit een dollarbiljet en jawel hoor. Ik ben al ongelofelijk blij met wat natuurlijk materiaal!

 

 

Een dagje vogelen op Rio Tarcoles

Voor natuurliefhebbers is het een belevenis om een boottochtje te maken door mangrovebossen. Mangrovebomen vind je bij mondingen van de rivier, waar het zoet en zout water in elkaar over gaan, bij brak water dus. Tussen het Villa Lapas-resort en de oceaan meandert de Tarcoles-rivier tot het uitmondt in de oceaan. Langs de rivier liggen de mangrovebossen.

 

 

Mangrove vormt luchtwortels en is uitstekend bestand tegen getijdewisselingen. De mangrovewortels zijn een fantastische broed- en schuilplaats voor talloze krokodillen en vissen. Het wemelt er van de krabben, hagedissen, reigers en ijsvogels. Zoogdieren, met uitzondering van otters, hebben het er niet gemakkelijk, want de mangrove is ondoordringbaar en de moerassige bodem is zo goed als onbegaanbaar.

 

 

We trekken een dagje uit om met een boot door de mangrove te varen. Voor natuurfotografen die liever artistieke foto’s willen maken is het een lastig. De boot schommelt enigszins en de onderwerpen zitten ver weg: op de oever of in de bomen. Het zijn vooral vogels en krokodillen die hier geportretteerd worden.  Een lange telelens is daarbij onontbeerlijk.

 

 

 

Vijf soorten ijsvogels!

Behalve een heleboel soorten reigers zie je bij een dergelijke boottocht vrijwel altijd ijsvogels. Wij hebben vandaag bijzonder veel geluk, want wij zien maar liefst vijf soorten, waaronder de allerkleinste (de dwergijsvogel en de allergrootste (de reuzenijsvogel). Ik zet voor deze gelegenheid fotografisch even mijn biologische pet op om u alle vijf soorten te showen. Er zijn namelijk dagen bij dat ik geen ijsvogels zie, laat staan vijf verschillende soorten. Hier komen ze.

 

 

 

 

 

 

 

Het ‘no legs’-filter

Een bocht in de rivier. We zien een groepje kieviten op een zandplaat. Stroomafwaarts bekvechten enkele gieren op een graslandje. De schipper vaart erheen, maar merkt dat wij – achterom kijkend – meer oog hebben voor de kieviten dan voor de gieren. Daarom draait hij de boot en stuurt langzaam in de richting van de zandplaat. De steltlopers dribbelen hoog op de poten wat heen en weer en kijken ons argwanend aan. Ik fotografeer hen  en moet mezelf echt schrap zetten want hoewel het water rustig voortkabbelt schommelt de boot. Het is een ware beproeving om de kieviten te portretteren. Het is een buitenkansje, want de zandbank ligt hoog en ons standpunt is laag; we bevinden ons op oog hoogte…

Uiteindelijk toon ik mij tevreden met de resultaten. Terug in het hotel bekijk ik de oogst. En wat zien ik: een heel rijtje vogels zonder voetjes. Kamergenoot Franc grinnikt: “Je no-legs-filter werkt prima!”

 

 

Een bijzonder experiment: fregatvogels op het strand

Het is, denk ik, Edo van Uchelen geweest die op het idee kwam: als je nu eens met wat vissen een fregatvogel zou kunnen lokken….

Fregatvogels zijn echte jagers: ze maken jacht op de vis die andere zeevogels vingen. Ze achtervolgen de vogels net zo lang tot deze uit zelfbehoud de vis laat vallen. Een fregatvogel boezemt sowieso gezag in met zijn spanwijdte van maar liefst twee meter. Je zou het niet zeggen, maar daarmee behoort de fregatvogels tot de top 10 van grootste vogels ter wereld.

Edo en Bart kopen bij een visser een emmer met vis en nemen ons aan het einde van de middag mee naar het strand. Het is een experiment. Geen idee of het werkt. Bart mikt een vis op het zand. Als bij toverslag verschijnen tien, vijftien fregatvogels uit het niets.

 

 

 

Zonder enige aarzeling grijpt een vogel in de vlucht met zijn snavel de vis van de grond. Daarmee is de eerste fase van het experiment geslaagd! Volgende uitdaging is het fotograferen van het moment dat de vis wordt gegrepen. De fregatvogels zijn zeer groot en hadden volgens mij ook torpedojagers kunnen heten: ze zijn bliksemsnel. Hoe leg je dat moment goed vast?? Na wat gestuntel krijg ik de smaak te pakken en lukt het mij.

 

 

De rest van het de tijd is het genieten. Terwijl Bart de ene na de andere vis offert, zakt een warme zon in de oceaan voor een prachtige zonsondergang. Pelikanen komen ook een kijkje nemen en landen vlak voor onze voeten.  Het is een heerlijk begin van de avond!

 

 

 

 

Een Ctenosaur op liefdespad

In de enorme tuin van het Villa Lapas-resort is het niet moeilijk om leguanen te vinden. Zo is er de basilisk. Hij heeft merkwaardige kammen op zijn kop en rug. We zien heldergroene exemplaren en ook bruine. De basilisk  weet zich dankzij zijn schutkleur goed te verstoppen tussen de struiken en in de donkere bladerdekken van bomen, maar eenmaal opgespoord kun je die benaderen. Wel voorzichtig doen, want ben je eenmaal te dichtbij naar de zin van de basilisk, kan schiet ‘ie er vandoor, als een pijl uit een boog. Deze hagedissensoort rent zo snel dat hij zelfs over water kan lopen. Ze worden niet voor niets ook wel “Jesus Christ-lizzard” genoemd. Hier ziet u er twee. Kijk ook eens naar de extreem ver naar voren geplaatste ogen.

 

 

 

Er is een andere soort hagedis in Villa Lapas die zich nóg beter laat bewonderen, namelijk de Ctenosaur. Dat klinkt prehistorisch en zo ziet ‘ie er ook uit! Ctenosaur is de gebruikelijke naam; de Nederlandse namen die je ook tegenkomt zijn: witzwarte grondleguaan of zwarte stekelstaartleguaan.

 

 

De Ctenosaur is zeer groot, tot wel een meter lang. Het gedraagt zich op het terrein van het hotel als een huisdier. Het stoort zich niet aan de mensen. Als je niet oplet trap je op zijn lange staart en zelfs dat hindert ‘m nauwelijks.  Het uiterlijk van dit overblijfsel uit de prehistorie is formidabel, het meest bijzonder vind ik nog de zwarte strepen op zijn romp die helemaal doorlopen tot over de stekels op zijn rug. Het is of de schepper op een achternamiddag met een grote kwast in de weer is geweest.

Op een ochtend – als ik wat over het terrein dwaal – heb ik geluk. Op de parkeerplaats waggelt een groot mannetje wat rond. Ik loop er heen, schroef mijn groothoeklens op de camera en ga op mijn gemak op de grond liggen. Zoals gewoonlijk trekt de Ctenosaur zich niets van mij aan, kijkt lodderig in het rond en gaat zich dan ineens macho gedragen. Even verderop verschijnt een zwarte, kleinere leguaan vanuit de struiken. Het zal een vrouwtje zijn, want onze Ctenosaur gaat op de versiertoer! Ik lig precies goed om zijn amoureuze verleidingspoging op film vast te leggen…

 

Wasbeer rooft mijn pepermuntjes

Het Nationaal Park Manuel Antonio is het drukst bezochte natuurgebied van Costa Rica. Het is populair vanwege de kleine oppervlakte en daarin de combinatie van regenwoud, dierenleven en idyllische zandstranden. Het is er prachtig, maar druk.

 

 

Hoofdattractie is de aanwezigheid van apen, neusbeertjes en wasberen. Deze soorten hebben het gemunt op het voedsel van de bezoekers. Vooral onoplettende badgasten die op het strand liggen of zijn gaan zwemmen zijn doelwit. Een colonne apen, neusberen en wasberen duikt op en in eendrachtige samenwerking sjouwen ze de bagage het strand af. De onnozele toeristen.

Maar… ook wij, goedwillende, “intelligente” natuurfotografen, zijn doelwit van de bendes en ontspringen de dans niet.

We lopen langs de bosrand. Het is een prachtig, weelderig stukje regenwoud. Maar wat zien wij even verderop? Ach, ach, wat een rommel ligt daar in de struiken: papier, plastic, zilverpapier. Wat laten de toeristen hier toch achter, in dit verder opvallend schone land. Maar… “Kijk daar, in dat donkere bos, tussen die rotzooi!” “Hé, een wasbeer met jonkies!” Zelfs meerdere volwassen dieren en een hele crèche kleintjes. Een hele familie! Zo schattig, we smelten. Het is knap donker in het bos, en ze scharrelen in de ondergroei. Het kost nogal wat moeite om ze goed belicht te fotograferen. We hebben gelukkig alle tijd en veel geduld en de jonkies blijven ravotten en rondscharrelen. We ontdoen ons van onze fototassen en zetten die op het brede wandelpad. Het is extra leuk als een wasbeer de struiken uitkomt en nieuwsgierig aan de fototassen snuffelt, gewoon tussen de mensen door, allesbehalve schuw. De telelens kan plaats maken voor groothoek. Tot onze verbazing zien we dat een wasbeer aan een rits van een fototas prutst. Voordat we het door hebben ritst hij behendig en volleerd de tas open en de wasbeer blijkt ook al te weten waar een pak koekjes zit. Dat heeft ‘ie natuurlijk allang geroken voordat ‘ie deze tas uitkoos. De wasbeer incasseert een ferme tik van de eigenaar van de tas, maar vergeefs, hij zit al in het bos – met de koekjes. Ach, wat aandoenlijk.

Even later vertrekken mijn reisgenoten, ik blijf nog even, want ook ik wil een goede foto van de wasbeertjes in het bos. Geconcentreerd tuur ik in het donkere struweel, waar de familie ijverig als in een show heen en weer drentelt. Ik krijg ze niet goed in beeld. Ik geef het op en keer mij om. De show blijkt een afleidingsmanoeuvre van de wasberenfamilie. Achter mijn rug is een wasbeer namelijk ongemerkt naar mijn fototas geslopen. Drommels! In een flits maak ik een actiefoto.

 

 

In diezelfde tijd heeft de wasbeer mijn tas al geopend… grist mijn pepermuntjes eruit en glipt het bos in. Op heterdaad betrapt. De rover.  Houd de dief! Halt! Helaas, de paden zijn afgezet; ik mag het bos niet in om de buit terug te halen.

Wel kan ik eindelijk een mooie foto maken: van een wasbeer die mijn pepermunten ijverig kauwend en luid knagend binnen de kortste keren verorbert. De pootjes worden afgelikt, dit was vreemd voedsel, maar het smaakte prima en verfrissend. Wij moeten het op de terugweg stellen zonder proviand.

 

 

De lege blauwe verpakking blijft als stille getuige achter. Iedere volgende toerist zal nu denken: “Weer zo’n lompe toerist die zijn afval dumpt in een natuurgebied…” en meteen daarna: “Hé, wat een leuke wasbeertjes, daar in het bos….”

Vlinders, papegaaien, Costa Rica heeft het allemaal!

Het is maar goed dat de nostalgische dia-avondjes tot het verleden behoren. Een avondje Costa Rica met mijn verhalen erbij zou onbegonnen werk zijn. Nachtwerk, een oververhitte projector en in slaap sukkelende gasten. Een weblog is wat beter te verteren; daar kun je in grasduinen en af en toe eens wat uit de ruif halen. Ik heb tot besluit nog enkele beelden te tonen.

Een spetterende geelvleugelara

In Costa Rica kun je ook papegaaien zien. Vaak zie je ze hoog overvliegen, in paartjes. Die hoor je al van verre krijsend aankomen. Toch is het niet evident om ze in een boom te zien zitten, daarvoor moet je wat geluk hebben. Ik ben nu drie keer in Casta Rica geweest en elke reis heb ik ze gezien. Deze keer maar één keer, vlakbij Villa Lapas, in de tuin van een woning.

 

De imponerende mierenleeuw

Bij La Selva Biological Station is langs het pad een laken gespannen die in het donker beschenen worden met lampen. Het is als een magneet voor insecten. Bart Siebelink wijst ons op een mierenleeuw.

 

 

Meteen schakelt zijn creatieve geest in, want hij oppert om het grote insect eens door het laken heen te fotograferen. Welke van de twee foto’s is interessanter? Dat doet er eigenlijk niet toe, het gaat er om eens uit de ‘comfort zone’ te stappen en eens een andere invalshoek te proberen. Wie weet ontstaat er een verrassend beeld…

 

 

Een agressieve bidsprinkhaan

Mijn reisgenoten zien in het regenwoud een bijzonder blad over de bosbodem bewegen. Ze menen dat bladsnijdermieren ermee op sjouw zijn. Totdat blijkt dat het blad zélf pootjes heeft: het is een bidsprinkhaan! Ze zetten het op een groot blad op het wandelpad, richten een zaklamp erop en: fotograferen maar.

 

 

 

 

Ik bedenk dat juist het typische voortbewegen van bidsprinkhanen zich leent voor een video-opname. Ik installeer mij op mijn buik en schakel de videomodus van mijn spiegelreflexcamera juist op tijd in voor wat actie. De bidsprinkhaan heeft genoeg van het poseren, zet zich in beweging, stapt van het blad af en schommelt naar het struweel. Wij proberen hem tegen te houden door met onze voeten de weg te blokkeren. Zelfs door deze reuzen laat het zich niet tegenhouden en toont daarbij zijn kenmerkende intimiderende, venijnige en agressieve uithalen. Daar kreeg zelfs ik schrik van!

 

Een broze glasvlinder

Het is dat een reisgenoot ons er op wees anders was ik gegarandeerd voorbij gelopen aan de glasvlinder. Ze zagen hem bij La Selva Biological Station, in het regenwoud. De glasvlinder is zoals hij heet: doorzichtig als van glas. Dat doorzichtige maakt de vlinder extra fragiel, breekbaar, broos.

 

 

 

Mijn reisgenoten proberen natuurlijk een creatief beeld te maken van de vlinder en proberen uit wat het effect is van het beschijnen met een zaklamp. Dit is het eigenaardige resultaat. Je zou toch zweren dat het een andere vlinder is? Dat je op een heel andere plek bent?

 

 

That’s all folks! Costa Rica wacht op u!

Natuurvrienden verenigt u en kom ook naar Casta Rica. Het is daar geweldig. De straten zijn er schoon, de hotels zijn goed en schoon, het eten is uitstekend, het water drink je (op veel plekken) gewoon uit de kraan, het weer is heerlijk, de mensen vriendelijk en beleefd, de regenwouden en stranden zijn paradijselijk, , de natuur heeft een ongekende diversiteit.

Oké, het is een klere-eind hiervandaan, maar ben je eenmaal daar…. Genieten maar!

 

Costa Rica: sweet memories! Reisgenoten en reisleiders: hartstikke bedankt. Adios, amigos! Tot besluit: geniet nog even van dit klikkertje!